Wspólne posiedzenie Rady Ochrony Pracy oraz Zespołu Koordynacyjnego ds. programu wieloletniego „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy” pod przewodnictwem posłanki Izabeli Katarzyny Mrzygłockiej odbyło się 24 marca.
Wśród zaproszonych gości znaleźli się: Iwona Hickiewicz, główny inspektor pracy, Agnieszka Wołoszyn, wicedyrektor Departamentu Prawa Pracy w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, prof. dr hab. Stefan Kwiatkowski, prorektor ds. nauki Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, przewodniczący Zespołu Koordynacyjnego oraz prof. dr hab. inż. Krzysztof Kędzior, członek Rady Naukowej CIOP-PIB.
Podczas posiedzenia Rada Ochrony Pracy przyjęła stanowisko w sprawie dostosowywania środowiska pracy do potrzeb osób z niepełnosprawnością (pełna treść poniżej). Jak wynika z przeprowadzonych analiz, wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami ze znacznym stopniem niepełnosprawności wynosi około 8%, a osób z niepełnosprawnościami w stopniu lekkim – około 30%. Zwiększenie wskaźnika zatrudnienia tych osób, zwłaszcza na otwartym rynku pracy, jest warunkiem ich integracji społecznej. „Pracodawcy mają co prawda prawny obowiązek racjonalnego przystosowania stanowisk pracy do potrzeb osób z niepełnosprawnością – czytamy m.in. w stanowisku. – Wśród najważniejszych przyczyn niskiego wskaźnika ich zatrudnienia wymienia się jednakże obawę przed koniecznością przystosowania obiektów, pomieszczeń czy stanowisk do potrzeb osób z niepełnosprawnością. Z powyższego wynikła potrzeba przeprowadzenia kompleksowego opracowania materiałów i narzędzi wspomagających prowadzenie działań przystosowujących obiekt, pomieszczenia czy stanowisko pracy dla pracownika z niepełnosprawnością odpowiednio do specyficznych jego potrzeb. Był to jedyny projekt realizowany przez PFRON w skali całej Polski”.
Drugim punktem programu posiedzenia ROP było zapoznanie się jej członków z wynikami realizacji III etapu programu wieloletniego „Poprawa bezpieczeństwa warunków pracy” za 2014 rok – materiał przygotowany przez Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy.
Następne posiedzenie będzie jednocześnie uroczystą sesją Rady w ramach obchodów Międzynarodowego Dnia Ofiar Wypadków przy Pracy, która tradycyjnie odbędzie się 28 kwietnia 2015 r. w Sali Kolumnowej Sejmu. Tematem roboczej części obrad będzie przestrzeganie zasad bezpieczeństwa, higieny i czasu pracy w dziedzinach gospodarki, w których występuje największa liczba wypadków przy pracy – materiał przygotowany zostanie przez Państwową Inspekcję Pracy, Główny Urząd Statystyczny, Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy oraz Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
ek
Stanowisko Rady Ochrony Pracy
w sprawie dostosowywania środowiska pracy do potrzeb osób z niepełnosprawnością
Na posiedzeniu Rady Ochrony Pracy przy Sejmie RP 24 lutego 2015 r. przedstawiono produkty projektu „Ramowe wytyczne w zakresie projektowania obiektów, pomieszczeń oraz przystosowania stanowisk pracy dla osób z niepełnosprawnością o specyficznych potrzebach”.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, realizował jako lider Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) w partnerstwie z Centralnym Instytutem Ochrony Pracy – Państwowym Instytutem Badawczym (CIOP-PIB) w okresie od 1 marca 2013 r. do 28 lutego 2015 r.
Wprowadzenia do problematyki zatrudnienia osób z niepełnosprawnością dokonali przedstawiciele Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych (BON) oraz Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). We wprowadzeniu wskazano, że wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami ze znacznym stopniem niepełnosprawności wynosi około 8%, a osób z niepełnosprawnościami w stopniu lekkim około 30%. Zwiększenie wskaźnika zatrudnienia tych osób, zwłaszcza na otwartym rynku pracy, jest warunkiem ich integracji społecznej. Pracodawcy mają co prawda prawny obowiązek racjonalnego przystosowania stanowisk pracy do potrzeb osób z niepełnosprawnością. Wśród najważniejszych przyczyn niskiego wskaźnika ich zatrudnienia wymienia się jednakże obawę przed koniecznością przystosowania obiektów, pomieszczeń czy stanowisk do potrzeb osób z niepełnosprawnością. Z powyższego wynikła potrzeba przeprowadzenia kompleksowego opracowania materiałów i narzędzi wspomagających prowadzenie działań przystosowujących obiekt, pomieszczenia czy stanowisko pracy dla pracownika z niepełnosprawnością odpowiednio do specyficznych jego potrzeb. Był to jedyny projekt realizowany przez PFRON w skali całej Polski.
Głównym produktem projektu jest opracowana przez Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy monografia stanowiąca kompendium wiedzy w zakresie dostosowania środowiska pracy do potrzeb osób z niepełnosprawnością zarówno w zakresie wymagań zawartych w przepisach ogólnych dotyczących środowiska pracy w odniesieniu do wszystkich pracowników, jak i w zakresie opracowanych przez autorów dodatkowych wytycznych oraz zaleceń dotyczących specyficznych potrzeb osób z niepełnosprawnością. W wytycznych zdefiniowano te działania, których realizacja jest niezbędna dla zapewnienia możliwości wykonywania pracy przez osoby z określoną niepełnosprawnością, natomiast w zaleceniach te, które mają charakter działań dodatkowych podnoszących bezpieczeństwo i komfort pracy osób z określoną niepełnosprawnością.
W „Ramowych wytycznych…” uwzględniono podstawowe aspekty środowiska pracy, w tym: przystosowanie architektoniczne, przestrzenną organizację stanowiska pracy, bezpieczeństwo użytkowania maszyn i urządzeń, oświetlenie i sygnalizację wizualną, akustykę pomieszczeń i sygnalizację dźwiękową, pola i promieniowanie elektromagnetyczne, obciążenie fizyczne pracownika, mikroklimat, czynniki chemiczne oraz szczególnie istotne psychospołeczne warunki pracy.
Opracowane wytyczne odnoszą się do pracowników o różnym rodzaju niepełnosprawności, w tym: układu ruchu, wzroku (osoby niewidome i słabowidzące), słuchu (osoby głuche i słabosłyszące), psychiczną wynikającą z chorób psychicznych oraz z zaburzeń ze spektrum autyzmu, intelektualną, układową (choroby układów: krążenia, oddechowego, nerwowego, pokarmowego, moczowo-płciowego) i sprzężoną.
W wyniku realizacji projektu przygotowano także materiały i narzędzia, które umożliwiają kompleksowe podejście do przystosowywania środowiska pracy do potrzeb osób z niepełnosprawnością. Są to:
• katalog dobrych praktyk w zakresie dostosowania środowiska pracy,
• charakterystyki 200 przykładowych zawodów, które mogą być wykonywane przez osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności,
• wizualizacje komputerowe opracowane z zastosowaniem technik rzeczywistości wirtualnej (VR), z przykładami przystosowania obiektów, pomieszczeń i stanowisk pracy do potrzeb osób z niepełnosprawnością,
• komputerowe narzędzie do wspomagania projektowania i dostosowania stanowisk pracy do potrzeb osób z niepełnosprawnością, na podstawie danych antropometrycznych oraz
• lista kontrolna do oceny ergonomicznej stanowisk pracy osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności oraz ocenę przestrzeni zewnętrznej zakładu pracy, budynku, pomieszczenia pod kątem ich dostosowania do potrzeb osób z niepełnosprawnością.
Prezentacja „Ramowych wytycznych…” na szkoleniach (ponad 200 osób), konferencjach regionalnych oraz w ramach działań prowadzonych przez 16 Punktów Doradczo-Informacyjnych (PID) w regionalnych oddziałach PFRON umożliwiła dotarcie do ponad 4000 osób w tym pracodawców, pracowników służby bhp, architektów, doradców zawodowych, lekarzy medycyny pracy, inspektorów pracy, inspektorów sanitarnych oraz bezpośrednio osób z niepełnosprawnością.
Rada Ochrony Pracy wysoko oceniła wartość merytoryczną oraz przydatność „Ramowych wytycznych…” i pozostałych produktów projektu.
Na podstawie przedstawionych materiałów oraz dyskusji Rada zaleca:
1. Dalsze upowszechnianie uzyskanej wiedzy o możliwościach dostosowania środowiska pracy do potrzeb osób z niepełnosprawnością. Za szczególnie istotne uznać należy:
• utworzenie inteligentnej platformy informacyjno-doradczej prezentującej „Projektowanie obiektów, pomieszczeń oraz przystosowanie stanowisk pracy dla osób z niepełnosprawnością o specyficznych potrzebach – ramowe wytyczne”. (Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, BON, PFRON, CIOP-PIB).
• przygotowanie i przeprowadzenie warsztatów obejmujących ćwiczenia z projektowania z wykorzystaniem komputerowego narzędzia m.in. dla architektów, projektantów i pracowników służb bezpieczeństwa i higieny pracy (BON, PFRON, CIOP-PIB).
• wznowienie telewizyjnej kampanii reklamowej z wykorzystaniem przygotowanego w projekcie spotu reklamowego (PFRON).
2. Utworzenie Centrum Referencyjnego dla badania możliwości funkcjonalnych osób z niepełnosprawnością oraz osób po 50 roku życia, zgodnego z polskimi wymaganiami, oraz sieci krajowej Centrów Integracji Społeczno-Zawodowej Osób Niepełnosprawnych, wykorzystującej doświadczenia punktów informacyjno- doradczych PFRON, a także potencjału Urzędów Pracy (MPiPS, BON, PFRON, ZUS, Urzędy Pracy, Marszałkowie, Wojewodowie, CIOP-PIB).
3. Analizę stanu prawnego i sformułowanie propozycji zmian, w celu poprawy dostępności miejsca pracy i bezpieczeństwa pracy pracowników z niepełnosprawnością w szczególności w zakresie dostosowania stanowisk pracy do związanych z nią specyficznych wymagań (Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, BON, PFRON).
4. Ze względu na złożoność problematyki integracji i aktywizacji osób z niepełnosprawnością wskazane jest uruchomienie przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego (Narodowe Centrum Badań i Rozwoju) stosownego programu badawczego.