Wczoraj, 26 września w Sejmie po raz pierwszy odczytano poselski projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy, który zakłada między innymi wydłużenie urlopu ojcowskiego do 8 tygodni, możliwość podzielenia go na dwie części, a także wykorzystania urlopu do ukończenia przez dziecko 2. roku życia lub do upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie. Warto przypomnieć, że urlopy ojcowskie pojawiły się w Kodeksie pracy kilka lat temu dzięki staraniom posłanki Izabeli Katarzyny Mrzygłockiej. To ona zatem odczytała stanowisko Klubu Parlamentarnego PO w sprawie nowelizacji ustawy i poprosiła o skierowanie go do dalszych prac:
Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo!
W imieniu Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska mam zaszczyt przedstawić stanowisko w sprawie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy. Zawarty on jest w druku sejmowym nr 666.
Wysoka Izbo! W każdej kadencji Sejmu toczą się dyskusje o polityce prorodzinnej. Dużą wagę przywiązywaliśmy i przywiązujemy do opracowania rozwiązań, które polepszałyby równocześnie sytuację młodych ludzi na rynku pracy oraz kondycję polskich rodzin. Niski współczynnik dzietności jest realnym zagrożeniem dla gospodarki naszego kraju, dlatego tak istotne jest dopasowanie przepisów Kodeksu pracy do potrzeb młodych rodziców, przepisów, które umożliwią im pogodzenie obowiązków domowych z wykonywaną pracą zawodową.
Chciałabym podkreślić, że zamierzeniem Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska jest w dalszym ciągu zwiększanie atrakcyjności młodych rodziców na rynku pracy. Meritum omawianego dziś poselskiego projektu jest mi szczególnie bliskie. W poprzedniej kadencji Sejmu to właśnie ja w imieniu Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska zgłosiłam poprawki do rządowego projektu zmieniającego ustawę Kodeks pracy, które m. in. wprowadziły w życie urlop ojcowski. Urlop ojcowski był wówczas całkowitą nowością. Przypomnę, że od 1 stycznia 2010 r. wprowadzone zostały zmiany do Kodeksu pracy, które po raz pierwszy przyznały pracownikowi ojcu wychowującemu dziecko prawo do urlopu ojcowskiego. Od 2012 r. wymiar urlopu ojcowskiego uległ zwiększeniu i obecnie wynosi 2 tygodnie. Wcześniej ojcu przysługiwał urlop w wymiarze 7 dni. Nowe rozwiązania umożliwiły rodzicom dzielenie się obowiązkami wychowawczymi w pierwszych miesiącach życia dziecka. Jednak korzystanie przez pracowników ojców wychowujących dzieci z instytucji urlopu ojcowskiego jest nadal niepopularne. Jak wynika ze statystyk, w Polsce zaledwie 1 na 100 pracujących ojców decyduje się na tego rodzaju urlop. Często przyczyna tkwi w naszej mentalności, stereotypie rodziny. Imponującymi statystykami dotyczącymi korzystania z tego typu urlopu mogą pochwalić się państwa skandynawskie. Aż 80% pracowników ojców decyduje się tam na taki urlop. Należy jednak pamiętać, że to, co stanowi u nas nowe rozwiązanie, u nich funkcjonuje już 35 lat. Jednakże jeżeli porównamy dane na temat długości urlopu ojcowskiego w krajach Unii Europejskiej, to okaże się, że możemy się poszczycić lepszymi standardami m. in. od naszych sąsiadów. W Czechach, Niemczech i Słowacji nie ma urlopu ojcowskiego. Projektowana nowelizacja Kodeksu pracy ma na celu przede wszystkim wydłużenie wymiaru urlopu ojcowskiego z obowiązujących 2 do 8 tygodni. Urlop mógłby być wykorzystany przez ojca do ukończenia przez dziecko 2. roku życia, albo do upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia. Podobnie jak w obecnie obowiązującym stanie prawnym pracodawca byłby zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika o udzielenie urlopu ojcowskiego. Nowelizacja przewiduje również możliwość dzielenia urlopu ojcowskiego na części oraz wprowadza zakaz wykorzystania urlopu ojcowskiego w tym samym czasie co urlop macierzyński.
W uzasadnieniu projektu wnioskodawcy powołują się na znane nam już prognozy demograficzne, które wskazują na tendencję spadkową w zakresie liczby urodzeń w Polsce. Zdaniem wnioskodawców proponowane rozwiązania miałyby zahamować dalszy spadek liczby urodzin, ale na jakiej podstawie wysnuli ten wniosek, nie wiadomo. Omawiając projekt, należy zapoznać się z oceną skutków regulacji. Projektowana ustawa ma wpływ na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa, Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, jednakże autorzy projektu nie podali nawet szacunkowych kosztów proponowanych rozwiązań i ich skutków dla sektora finansów publicznych. Dla oceny projektu bardzo istotny jest również brak przepisów przejściowych. Nowelizacja nie określa, jakie przepisy miałyby zastosowanie dla pracowników korzystających z urlopu ojcowskiego w dniu wejścia w życie ustawy. Dyskutując nad przedmiotowym projektem, musimy zadać sobie pytanie, czy i do jakiego stopnia zaproponowane zmiany przepisów rozwiążą wskazane problemy. Powinniśmy zastanowić się, czy dłuższe urlopy ojcowskie rzeczywiście poprawią politykę prorodzinną, czy wprowadzenie dłuższego, 8-tygodniowego wymiaru urlopu nie zadziała odwrotnie niż zamierzają wnioskodawcy. Jak zachęcić ojców do korzystania z obecnie obowiązujących przepisów, bo przecież tak niewielu korzysta z urlopu ojcowskiego?
Aby wyjaśnić wszelkie wątpliwości, klub parlamentarny, w imieniu którego dzisiaj występuję, wnosi o skierowanie projektu do dalszych prac w komisjach sejmowych.